Goesenaar maakt radio voor mensen met dementie: ‘Ik krijg foto’s toegestuurd van oude mensen die strálen, dat is fantastisch!’

GOES – Radio’s voor dementerenden bestaan al een tijdje. Maar de een heeft te veel knopjes en de ander te weinig. Olaf Mastenbroek uit Goes werkt aan de ideale tussenweg, met behulp van zijn dementerende schoonmoeder. Oradio komt eind dit jaar uit.

Wendy Wagenmakers 15-03-21, 15:14. PZC 

Olaf Mastenbroek (53) stond lange tijd aan het roer van een innovatie-afdeling bij Philips. Samen met zijn team bedacht hij bijvoorbeeld lampen die zo slim zijn dat je ze met je telefoon kunt bedienen. Maar Mastenbroek werd ziek, hij kreeg bloedkanker, en kon niet meer werken.

In diezelfde tijd raakte zijn schoonmoeder uit Vlissingen vergeetachtig. Ze bleek Alzheimer te hebben. Mastenbroek zag haar wereldje steeds kleiner worden. ,,Vroeger, als ze beneden kwam, pakte ze de krant van de mat en zette ze de radio aan. Klara, Radio 4 of Omroep Zeeland. Maar ineens wist ze niet meer hoe dat moest. En dus bleef het stil. Daar werd ze heel verdrietig van.”

Tranentrekkende filmpjes

Muziek is belangrijk voor mensen met dementie, wist Mastenbroek. ,,Dat zegt Erik Scherder, de man met die witte baard, ook altijd bij De wereld draait door. Dicht bij de primaire systemen van hersenen zit het muziekspectrum. Zelfs mensen die bijna niks meer kunnen zien of horen, kunnen er nog helemaal van opfleuren. Het internet staat vol tranentrekkende filmpjes.”

Ook zijn schoonmoeder was ‘weer in de wereld’ zodra ze Beethoven hoorde. Nu zijn er wel speciale radio’s voor dementerenden, maar die sloegen niet aan. De een was te eenvoudig, de ander juist weer veel te ingewikkeld. Dus ging Mastenbroek zelf maar eens aan de slag.

Plaatjes in plaats van letters

Een radio met een paar knoppen, was het idee. Mastenbroek zocht contact met een oud-collega die goed is met elektronica en een kennis in Zierikzee, die alles kan met hout. ,,En studenten in Rotterdam hielpen met de start-up. Zodra je vertelt waar het voor is, krijg je alle hulp. Iedereen kent immers wel iemand met dementie. Met behulp van anderen heb ik een prototype gebouwd. Dat sloeg aan. Mijn schoonmoeder gebruikt het inmiddels  jaren.”

Maar zij was niet de enige die de radio wilde. Een kennis wilde er ook wel één voor haar dementerende moeder. ,,Alleen had zij weer andere wensen: zij had plaatjes nodig om de associatie met muziek te leggen. Dus heb ik voor haar een prototype gebouwd met plaatjes in plaats van letters. Inmiddels kreeg ik ook contact met zorginstellingen. Daar was weer een man met beperkingen in het zicht. Hij zag de schakelaars niet. En dus bouwde ik er een met grotere contrasten.”

Zelf in elkaar zetten

En zo zijn inmiddels een stuk of tien prototypes ontstaan. Nu is het de kunst de ideale tussenweg te vinden. ,,Ik werk aan een standaard radio, die mensen zelf persoonlijk kunnen maken. Door te kiezen voor letters of plaatjes, die je dan bijvoorbeeld meelevert op een stickervel. Een kastje dat iemand in zijn eigen kleur kan schilderen.”

Mensen moeten de radio bovendien zelf in elkaar (laten) zetten. ,,Dat heeft als voordeel dat mensen ermee begaan worden. Ze zijn er trots op. Het Ikea-effect noemt men dat ook wel. Maar het is natuurlijk vooral om de kosten te drukken. Als ik het commercieel in de markt zet, en de radio komt bij wijze van spreken bij de Mediamarkt in de schappen, dan gaat het zo acht keer over de kop.”

Het kan niet eens commercieel gaan, want Oradio – de O staat er niet voor niets voor – is een open source product. Dat houdt in dat allemaal experts hebben geholpen om de software te ontwikkelen. ,,Mits je het niet commercieel verkoopt”, legt Mastenbroek uit. ,,En dat is prima, want het is vrijwilligerswerk.”

Misschien zelfs wel gratis

Mastenbroek sleutelt voorlopig nog even door aan zijn radio. ,,Ik zoek eigenlijk nog wat studenten die kunnen helpen met de ICT, zodat we er een echte internetradio van kunnen maken, en mensen met verstand van muziek. Daarna richt ik een stichting op, die de radio eind dit jaar beschikbaar stelt voor een zo laag mogelijk bedrag of misschien zelfs wel gratis.

En zo is Mastenbroek eigenlijk weer terug bij zijn oude werk. ,,Dat is fijn, maar heel anders dan eerst. Ik ga nu met een radiootje onder mijn arm naar zorginstellingen en krijg foto’s toegestuurd van oude mensen die strálen. Dat is fantastisch.”

Oradio wordt getest in zorginstellingen, waaronder De Schutterij van WVO in Vlissingen. Daar, op de dagbesteding voor hoogopgeleide ouderen, staat het apparaatje sinds kort in de kamer waar cliënten koffie drinken. Met succes, vertelt begeleider Linda Kierdorff. ,,Ik had altijd wel een bluetooth speler aanstaan, maar die konden cliënten niet bedienen. Veel te ingewikkeld. Maar deze radio kunnen ze wél zelf bedienen. Het is niet dat ze er de hele dag mee bezig zijn, maar ik zie ze soms wel even de radio aanzetten of juist uit. Dat ze het zelf kunnen, betekent heel veel voor ze.”